Wat als Spinoza bij ons aan tafel schoof. Nee niet de Spinoza laten koken maar als onze gast, wat zou ik dan gaan koken. Met welke reden hebben we dan het eten te benaderen.
Spinoza en eten, duidelijk geen twee handen op een buik laten meerdere filosofen mij weten. Sterker nog, je zou niet graag aan tafel willen schuiven bij Spinoza. De uitdaging is echter wat te koken voor Spinoza. Hem blij te verrassen als hij bij ons aan tafel zou schuiven.
Spinoza verstaat de kunst om oorzaken en verbanden terug te brengen naar een eerste oorzaak. Wat dan rest is te benoemen wat natuurwetten zijn en wat de ideeën zijn.De natuurwetten kunnen we enkel volgen, dat scheelt al een hoop gepieker.De ethica van Spinoza dienen we dan ook uiterst serieus te nemen en te bezien of ze inderdaad behoren bij, of volgen uit de natuurwetten.De ideeën die volgen maakt ons mens. we moeten dan wel die ideeën filteren, bedenken, verwerpen of een plek geven.
Spinoza, Ethica deel 4, Stelling 63
“Een zieke zal uit angst voor de dood onsmakelijk voedsel eten. Een gezond mens eet zijn voedsel met plezier en leeft zo blijer dan wanneer hij de dood vreest en die wil vermijden” Deze woorden is een uitleg van Spinoza’s stelling “Wie door angst wordt geleid en het goede doet om kwaad te vermijden, die wordt niet door de rede geleid.”
En er staat er nogal wat.
Allereerst vermeld Spinoza dat als je goed wilt leven je het eten goed moet laten smaken. Het lijkt mij dat we dat kunnen vertalen naar dat smakelijk eten een voorwaarde is voor een blij leven. Goed voor jouw conatus, jouw bestaan en laat je beseffen dat je leeft door wat je eet. Weten wat je in je mond stopt, voed je conatus. Daar volgt dan direct uit dat je de uiterste zorg hebt te betrachten voor de conatus van wat je in je mond stopt. De zorg voor je eten.
Het bevalt me wel hoe Spinoza redeneert.
Dan zien we gelijk de beperking bij het algemeen geaccepteerde idee van ‘gezond’ eten: Gezond willen eten doe je dus om de dood te vermijden en mag niet lekker zijn. De dingen die je uit ‘gezondheid’ in je mond stopt mogen dan best wel onherkenbare shakes zijn en zelfs vies smaken. Dit idee van ‘gezond’ eten maakt je niet blij in dat moment en maakt dat je niet leeft in dat moment, niet existeert. Niet existeren is niet bestaan als mens.
Niet in het moment zijn en niet blij maakt dat je niet leeft. Niet leven uit angst voor de dood. Grappig, niet leven uit angst voor de dood. Het brengt de dood enkel dichter bij. Elk verloren moment zijn minder dagen om te leven, om blij te kunnen zijn.
Eten is liefde en liefde is de taal van de intuïtie. De intuïtie, die hopeloos verliefd is alleen op mij. Zij wil voor mij het beste eten. Maar wat is het beste voedsel, is daar een natuurwet voor, los van al onze vele ideeën die enkel leiden tot vervelende overtuigingen. Overtuigingen die ons verhinderen de dingen anders te zien.
Enkel varen op je intuïtie is dus geen optie, een bloem plukken gaat je nu eenmaal beter als je ook je ogen, neus en tast gebruikt.
Enkele filosofen hebben zich uitgelaten over eten:
Epicurus “eten met vrienden”
Erasmus “Eten is zotheid en rede aan tafel” Lof der zotheid
Kant “om te kunnen genieten van kunst en voedsel moet de mens de natuur overstijgen” Antropologie vanuit een pragmatisch standpunt
Korthals ‘eten smaakt beter met een goed verhaal” Goed eten
Esther van Fenema “mens-zijn is pas de moeite waard als we n gedeeld verhaal hebben waarvoor we willen leven of sterven”
Rob Beernink “Het verhaal wat de mens samenbrengt wordt aan tafel verteld”
De benadering vanuit een natuurwet voor ons voedsel houd me voorlopig nog wel even bezig.
Bestaat die natuurwet en is zij dan ook niet onderhevig aan verandering.
Mogen we het dier eten? Als dat niet mag waarom dan wel de plant.
Om ons te voeden hebben we levende dingen nodig, dingen die we uit hun bestaan zetten voor ons eigen bestaan. Enig respect en besef zou zeker op zijn plaats zijn. Weet wat je eet.
